Eru menn að vinna vinnuna sína

Það hefur verið átakanlegt að fylgjast með umræðunni undanfarið, og það er eins og það hafi gleymst algjörlega að gæta ímyndar Íslands með almennilegum almannatengslum. Mér sýnist að það sé algjör amatör bragur á því hvernig menn tjá sig og hvernig unnið er í því að koma skilaboðunum áfram til umheimsins og enginn virðist tjá sig við erlenda fjölmiðla nema útfararstjórarnir, ekki illa meint en það er lykilatriði að jákvæðum fréttum sé miðlað frá Íslandi. Verst af öllu er að fylgjast með blaðamannafundum þar sem að skjaldarmerki íslands er ekki einu sinni til staðar. Það er eðlileg krafa í núverandi ástandi að menn íhugi að smáatriðum þau skipta líka máli.

Stjórnvöld verða að eyða óvissunni

Brýnasta hagsmunamál íslenskra fyrirtækja og einstaklinga er að eðlileg gjaldeyrisviðskipti komist á hið fyrsta enda hver dagur dýrmætur án þeirra. Það er ekki einu sinni hægt að millifæra af erlendum reikningum inn á reikninga í íslenskum bönkum því mikil óvissa er með það hvaða gengi er í gangi.  Látum það þó liggja á milli hluta, aðalmálið er að hægt sé að greiða úr viðskiptahagsmunum Íslands og íslenskra fyrirtækja. Seingangurinn mun ekki aðeins auka á óstöðugleikann heldur geta viðskiptahagsmunir íslenskra fyrirtækja skaðast verulega. Á endanum bitnar slíkt tjón á okkur öllum. Það er mér enn í fersku minni þegar að ég sótti Argentínu heim þegar að fjármálalíf landsins var svo til lamað 2001. Ástandið á götunum var ótryggt og almenningur lét reiði sína bitna á því sem fyrir varð.

Nú þarf markvissar aðgerðir og lausnir sem gagnast þjóðarskútunni strax í dag!

 

Ímynd Íslands í heimsmiðlunum

Það er erfitt að vera á erlendri grund og fylgjast með þeim veruleika sem að nú blasir við íslenskum fjölskyldum, íslenskum fyrirtækjum og íslenskum hagsmunum yfirleitt. Það fylgir því einhver andleg kreppa að takast á við erlenda samstarfsmenn þessa dagana sem að fylgjast með erlendu fjölmiðlunum sem eru margir hverjir með ítarlegar fréttir af íslenska ástandinu. Auðvitað reynir maður að útskýra ástandið eins og hægt er en í landi eins og Sviss þar sem stöðugleiki er mikill þá skilja menn ekki hamfarinar en ljóst er af viðtölum að menn hafa litla trú á fjármálakerfinu, sérstaklega eftir alla matreiðsluna og umræðuna í erlendum fjölmiðlum.

Ímynd Íslands skiptir miklu máli og það má ekki gerast að blaðamannafundir séu haldnir í því formi eins og ríkið hefur gert frammi fyrir heimsfjölmiðlunum. Eftir að hafa horft á umgjörðina á þessum blaðamannafundum þá virðist manni við fyrstu sýn að þeir séu illa hugsaðir þegar kemur að því að skila ímynd Íslands út á við. Skjaldarmerki Íslands sést hvergi og húsnæðið er hreinlega of lítið og umgjörðin viðvaningsleg, allavega er það mitt mat eftir að hafa fylgst með álengdar.

Damage control eða hámörkun ástandins hefur ekki verið nýtt þar sem að engir sérfræði talsmenn hafa verið fengnir til þess að tjá sig um hag Íslands og stöðu þess í alþjóðasamfélaginu. Það virðist engin stefna hafa verið í gangi þegar kemur að því að miðla jákvæðum fréttum af íslenska fjármálakerfinu, ríkisfjármálum o.s.frv. Slíkt ætti að vera forgangsverkefni við núverandi aðstæður. Það er alveg nóg að hafa mistekist í hagstjórninni það er óþarfi að glutra niður mikilvægum tækifærum í að tala máli íslenskra hagsmuna og hámarka núverandi stöðu.

Það hefur einnig verið áberandi að ummæli forystumanna hafa verið rangtúlkuð í erlendum fjölmiðlunum og jafnvel virðist sem að slíkt hafi þegar valdið miklu og alvarlegu tjóni. Það er mikilvægt við núverandi aðstæður að hæfur fjölmiðlafulltrúi sé hafður með í ráðum þegar menn ræða framtíð Íslands.

 

Hvað mun ekki virka áfram - er það ekki rétta spurningin núna?

Greiðslukortin virka áfram

Valitor, sem gefur út VISA-kort hér á landi fyrir hönd banka og sparisjóða, segir að notkun korta verði eftir sem áður með eðlilegum hætti.  Þetta eigi við um öll kortaviðskipti, jafnt hjá söluaðilum og í hraðbönkum bæði hér heima og erlendis. „Eins og fram kom í ávarpi forsætisráðherra í dag eru markmið aðgerða ríkisstjórnarinnar sem kynntar hafa verið m.a. að tryggja það að almenningur fái eðlilega bankaþjónustu," segir í tilkynningu Valitors.

Óskarinn í fréttaskrifum er tekinn af www.visir.is Vil nota tækifærið og óska Valitor til hamingju með tilkynninguna og Vísi fyrir frábært framtak fyrir að birta fréttina. Er þetta til marks um gagnrýna hugsun sem viðgengst núna?

I didn't do it. It was David!

Þegar öllu er á botninn hvolft þá er vandinn made in USA!

 Alan Greenspan fyrrum Seðlabankastjóri BNA

Jæja þá hafa aðgerðirnar litið dagsins ljós. Þung ský eru yfir þjóðfélaginu og maður sér fram á kaldan vetur. Í kvöld dró ég fram gammósíurnar mínar og hef lagst til hvílu. Á morgun kemur nýr dagur með nýjum tækifærum - líka fyrir fólk í gammósíum!

Vandi víðar en á Íslandi

UBS bankinn í Sviss glímir nú við vandamál sem er angi af lánsfjárkreppunni en bankinn hefur þegar afskrifað 42 billjónir dollara og sagt upp 2000 starfsmönnum, en fleiri uppsagnir eru í pípunum. Vandamál UBS tengjast fyrst of fremst undirmálslánunum svokölluðu en þar hafði bankinn lagt til vænan skerf. Í Sviss er hagkerfið stöðugt í meira lagi og svissneski frankinn ímynd stöðugleikans sjálfs eins og alþekkt er og hér í þessu eyríki Evrópu.

Afleiðing af varahugaverðri lánastefnu UBS hefur leitt til þess að gengi hlutabréfa UBS hefur fallið um 60% það sem af er árinu og sagan segir að margir viðskiptavinir hafi flutt fé af reikningum sínum til annarra banka.

Svissneskir fjármálaskýrendur segja líka að núverandi staða hafi kennt mönnum að það bankar eins og UBS og Credit Suisse þurfi að hafa lágmark 50% lausafjárhlutfall. Að auki hefur núverandi staða sýnt að áhættustjórnun þurfi að bæta til muna og það er einmitt stóra málið með þessum pistli. Í apríl 2002 fékk yfirstjórn UBS skýrslu í hendur sem taldi að áhættan væri töluverð af undirmálslánunum. Sú skýrsla var aldrei rætt að neinu marki og margir segja að hún hafi verið lögð til hliðar og bankinn hafi haldið áfram að lána eins og ekkert væri. Í þessu samhengi er rétt að benda á að íslenska Fjármálaeftirlitið hefur sagt undirstöður bankanna á Íslandi traustar en annað hefur nú komið á daginn og rétt að spyrja hvort að áhættugreiningin og stöðumat hafi í raun verið ábótavant. Það er létt að vera vitur eftir á en það er ljóst að menn hafa ekki trúað því að hlutirnir gætu farið eins og þeir hafa gert. Sú lexía er dýrmæt til framtíðar.

Stóra málið í svissnesku fjármálalífi núna er að menn telja töluverða hættu á að lífeyrissparnaður muni skerðast verulega með fallandi verði á eignamörkuðum. Umræðan er á þá lund að það þurfi mjög lítið í viðbót til þess að stjórnvöld grípi inn í til þess að vernda lífeyrissparnað landsmanna og það segir allt sem segja þarf. Ef svissneska lífeyrissjóðskerfið, eitt traustasta kerfi í heimi hrynur þá er ekkert til sem heitir stöðugleiki lengur.

Vandamál markaðarins akkúrat núna eru fólgin í því að það ríkir almenn vantrú og tortryggni á milli banka- og fjármálastofnana. Í fjallríkinu Sviss fer því fjarri að fjölmiðlar séu uppfullir af fréttum um bankakreppuna og menn tjá sig almennt ekki opinberlega um bankamálin og hagstjórnina í þeim ríka mæli eins og gerist á Íslandi.

Svissneskir fjármálagreinendur segja að núverandi staða komi til einu sinni á öld og þeir segja að fjárfestar muni ekki taka við sér fyrr en þeir telja hið versta yfirstaðið, svo sem ekki mikil speki fólgin í þeim ummælum. Líklegt verður að telja að botninum sé við það að verða náð en það mun taka tíma að greiða úr fjármálaflækjum, skuldavafningum og eignasöfnum sem hafa fallið gríðarlega í verði eftir alla taugaveiklunina. Afleiðingin af trúverðugleikaskorti á fjármálamörkuðunum mun leiða til þess að fjöldi manna mun vissa atvinnuna, fyrirtæki munu leggja upp laupana og skattborgarar munu borga brúsann.

Þegar rýnt er í íslenska fjölmiðla og umræðuna almennt þá er ljóst að taugar landsmanna eru þandar til hins ítrasta. Vonandi bera menn skynbragð á að skilja kjarnann frá hisminu og þá sér í lagi með umræðuna um ESB sem einhverja töfralausn á núverandi ástandi. Það má ekki ógna stöðugleikanum með upphlaupum og mishugsuðum aðgerðum sem kunna að gera vont ástand enn verra, sérstaklega eftir að ímyndin hefur beðið hnekki og margur með sálartetrið í sárum. Þar sannast hið fornkveðna, aðgát skal höfð í nærværu sálar.

My left foot

Það er alltaf gaman að fylgjast með ungviðinu þegar að það stígur sín fyrstu skref í íþróttunum. Einar Lár hefur verið iðinn við að skora og það er skemmtilegt að sjá að hann hefur náð að þróa vinstri fótinn til aðgerða. Kantónu mótin í fótbolta eru í fullum gangi núna og sá stutti sem sest hér að neðan, annar frá vinstri setti eitt í morgun og er það þriðja helgin í röð sem að hann skorar. Drengurinn á ekki langt að sækja hæfileikana enda var afinn Einar Halldórsson fyrrum Valsmaður og landsliðsmaður var vel þekktur fyrir fótfimi sína. Einar Lár á líka frænda í bikarúrslitaleiknum í dag en það mun vera Gunnlaugur Jónsson KR-ingur sonur Jóns Gunnlaugssonar Skagamanns.

 

Og eigið þið góðar stundir

Eldhúsdagsskrárumræður frá Alþingi gefa til kynna að þinghald verður líflegt í vetur, og það er jafnframt ljóst að í hönd fer kaldur vetur.  Sú þunga umræða sem að hefur verið í fjölmiðlum hefur án efa aukið á áhyggjur fólks og það var því gott að heyra í málflutningi forsætisráðherra að allt yrði gert til þess að tryggja hag sparifjáreigenda og innistæður þeirra enda ótækt að almenningur búi við óvissu í samskiptum við bankana. Í því ljósi var um skýra stefnumörkun að ræða um atriði er snertir landsmenn alla. Við megum heldur ekki gleyma að lítið hagkerfi eins og það íslenska er og verður alltaf berskjaldað gagnvart ytri áhrifum.

Sú kreppuvísitala sem hefur verið búin til núna sýnir svo ekki verður um villst að lánfjárkreppan hefur stimplað sig rækilega inn sem einn af stóru markaðsskellunum. Sviptingar á fjármála- og atvinnumarkaði gefa til kynna að efnahagsstjórnin og efnahagsmálin verða aðalmálin í vetur og er það vel skiljanlegt. Sú umræða sem fram mun fara þarf að taka mið af því að bæta ástandið í stað þess að einskorðast við upphlaup sem engu skila. Stjórnmálamenn og fjölmiðlar bera mikla ábyrgð og þeir mega ekki hræða fólk svo mikið að það þverri þor og kjark til þess að takast á við daginn á morgun. Það á ekki að koma okkur íslendingum á óvart að efnahagurinn sveiflast og sá dans sem við stígum nú er stiginn um heim allann og er ekkert séríslenskt fyrirbæri. Við getum vonandi öll sammælst um að það er enginn töfralausn til við núverandi aðstæður, það þarf þolinmæði og skynsemi en ekki upphrópanir.

 

Af blautri tusku

Það er ljóst að þær hamfarir sem að nú ganga yfir íslenskt fjármálakerfi eru ekki einskorðaðar við Ísland. Það er ábyrgðarleysi að vissir stjórnmálamenn komi nú fram og tali niður til hluthafa og sparifjáreigenda í þessum fyrirtækjum og geri lítið úr fyrirtækjum og almenningi sem á nú um þungt að binda. Það er ljóst að sá málflutningur er hreint ömurlegur og skoðast slík ummæli sem blaut tuska framan í fjárfesta og fjölskyldur sem margar hverjar hafa jafnvel tapað stórum hluta af sparnaði sínum. Er það ekki barnalegt að koma fram og segja að nú hafi einkavinavæðingin komið í bakið á mönnum. Slíkur málflutningur á ekkert skylt inn í umræðuna um fyrirtæki sem veita þúsundum launþega atvinnu og hafa að auki skilað verulegum skattekjum í gegnum tíðina. Þessar hamfarir sá engin fyrir og sérstaklega ekki áhrif á þeirri stærðargráðu sem nú er orðin og enginn getur slegið sig til riddara í slíku ástandi.

Það er ljóst að miðað við yfirlýsingar núverandi stjórnarformanns Glitnis að bankinn hafi verið með 200 milljarða í eigin fé og að auki með gott eignasafn þá má kannski spyrja hver sé staða annara fjármálastofnana? Eru þær að komast í þrot?

Það sem fer upp kemur aftur niður

An optimist sees an opportunity in every calamity; a pessimist sees a calamity in every opportunity. -Winston Churchill -

Fullkomið frelsi á fjármálamörkuðum hefur alið af nér nýja heimsmynd þar sem meðal annars hagkerfi smáríkja á borð við Ísland hafa þanist út vegna vaxtar fjármálageirans. Það er ljóst að í slíku árferði breytast margar grundvallar forsendur í hagstjórninni. Ónógt eftirlit, óáreittir fjárfestingabankar, vogunarsjóðir og bankar hafa alið af sér nýja stétt hugmyndafræðinga þar sem verðmæti hafa verið sköpuð í gegnum yfirtökur, stöðutökur og með því að selja og hluta niður fyrirtæki, leggja af fyrirtæki til þess að eyða samkeppni o.fl.. Ísland hefur ekki farið varhluta af þessari þróun. Bankakerfið hefur hingað til haft gnægð af lódýru ánsfé og aðgangur að því hefur verið opinn flestum sem viljað hafa. Stundum hefur maður fengið það á tilfinninguna að efnahagsleg framvinda fyrirtækja hefur ráðist af því sem gerist í bankanum og á mörkuðunum en ekki hvað verðmæti sé verið að skapa. Enginn sá fyrir neinn skell þar sem við lifðum á tímum þar sem góðærið var endalaust í tíma og rúmi.

Markaðsbrestir með stórum skellum á fjármála- eigna- og hrávörmörkuðum víðsvegar um heiminn hafa hrist upp í heimshagkerfinu og efnahagsstórveldi eins og Bandaríki Norður Ameríku hafa t.d. ekki farið varhluta af því ástandi.

Það eru engar forsendur í spilunum fyrir því að áhrifin af slíkum hamförum sjáist ekki í íslenska hagkerfinu þar sem til staðar er virkur gjaldeyrismarkaður þar sem verð myntinnar ræðst af framboði og eftirspurn. Mikil óvissa á mörkuðum ekki bætt ástandið þar sem veikur gjaldmiðill hefur verið í fararbroddi og gjaldeyrisvarasjóðir seðlabanka ekki nægir.

Í núverandi árferði þar sem lánsfjárkreppan er til staðar og traust í viðskiptum lítið þá er eðlilegt að íslenskar fjármálastofnanir eigi erfitt með að sækja fjármagn á erlenda markaði. Björgunaraðgerðin í BNA segir allt sem segja þarf. Nú þurfa fyrirtæki og fjölskyldur að reyna að halda sjó og það er ekk til eftibreytni að menn vaði uppi og auglýsi í evrum og að menn gaspri í spjallþáttum um upptöku evru. Slíkt eykur einungis á glundroða og skapar óvissu meðal almennings þessa lands.