Annað líf á krónunni í útlöndum

Núverandi haftakerfi með krónuna fær mann alltaf til þess að brosa út í annað þegar að maður les fréttir af því að krónan sé að styrkjast. Væntanlega rokkar krónan mikið til og frá þessa mánuðina. Ég hringdi í tvo Evrópska banka í dag til þess að taka púls á krónunni. Niðurstaðan kom ekki á óvart en í báðum þeim löndum þar sem að miðlarar gáfu upplýsingarnar þá var gengi krónunnar ca. 33% lægra en skráð á Íslandi, en auðvitað rokkar hún nokkuð til innan dagsins að því er miðlarar tjáðu mér. Krónan lifir víst allt öðruvísi lífi í útlöndum!

Krónan hækkar

Að sjá ný tækifæri

Það er fróðlegt að lesa um kreppuna miklu og hvernig fólk aðlagaði sig að breyttum aðstæðum. Það var jú samkeppni um að komast af. Þeir sem sjá tækifærin í niðursveiflunni eru að lokum þeir sem að munu hagnast. John D. Rockefeller sagði að á sínum 93 árum hefði hann farið í gegnum margar kreppur en hann sagði jafnframt að velmegunin kæmi alltaf aftur enda breytti fólk hugsunarhætti sínum og aðlagaði væntingar sínar að nýjum veruleika. Þetta er einmitt kjarninn í dag. Það verður erfitt fyrir marga, en fólk mun sjá nýja möguleika, fá nýjar hugmyndir og ný fyrirtæki munu komast á legg.

Það hefur án efa verið jákvæð innspýting fyrir marga að sjá að krónan styrktist vel í dag og ljóst að margir höfðu fjárhagslegan ávinning af þeirri stöðu. Jákvæðu fréttirnar af krónunni segja okkur að ekkert ástand vari að eilífu, allt er breytingum háð. Fólk má ekki gleyma sér í daglegu amstri og láta allar dómdagsspárnar í útvarpi og sjónvarpi hafa áhrif á sig. Stundum er best að slökkva og reyna að gera eitthvað uppbyggilegt. Lífið heldur áfram og velmegunin kemur aftur það kenndi reynslan Rockefeller.

Krónan lifir

Ég herti upp hugann og ákvað að kanna hvort hægt væri að kaupa krónur á lestarstöðinni í Lausanne þar sem flestar myntir eru seldar, enda stutt í heimferð og jólaleyfi. Ég var reyndar búinn að sjá að nokkuð yfirgengi var til staðar. Þegar ég loksins athugaði málin í gær kom í ljós að þeir áttu eitt seðlabúnt með 55.500 íslenskum krónum. Það var svo sem ekki mikið en það jafngildir 426 svissneskum frönkum sem gerir gengið 1.30 sem er ca. 14% hærra en núverfandi miðviðunargengi Seðlabanka Íslands. Það er ljóst að enn má finna krónur í reiðileysi, krónur sem hafa engan tilgang ef enginn er til kaupa þær. Ef ég nota hið nýklassíska komment: Það er bara þannig! Ekki orð um það meir.

Áhlaupið á Kaupþing í Bretlandi

Eftir að hafa hlustað á viðtalið við Sigurð Einarsson fyrrum stjórnarformann Kaupþings þá er ljóst að áhlaupið á Kaupþing í Bretlandi hefur verið úr takti við aðrar aðgerðir breskra stjórnvalda sem voru í óðaönn að styrkja við bakið á öðrum bönkum. Það er ljóst að orrustan við Bretland mun halda áfram um hríð og það er ljóst að ábyrgð stjórnmálamanna á þessu ástandi, ef rétt er lýst af Sigurði er mikil, t.a.m. tjáði hann að það hefði verið vitað strax í mars að Landsbankinn gat ekki staðið undir Icesave reikingunum þar sem að eignir voru ekki til staðar. Í stað þess að loka á þessi innlánsviðskipti eða koma þeim í viðeigandi farveg þá gerðist ekkert. Til að mynda fór bankamálaráðherrann í fræga heimsókn og ekkert virðist hafa komið út úr þeim ferðum þrátt fyrir að menn hafi vitað að þeir væru með tifandi tímasprengju. Fjármálaeftirlitið virðist einnig hafa staðið stikkfrí og ekki þvingað bankann til tafarlausra aðgerða.

Í stað þess að vera í vinnunni virðist sem að embættismannakerfið hafi verið í góðu vetrar- og sumarfríi og sennilega höfum við flotið sofandi að feigðarósi. Við höfum slátrað mjólkurkúnum vegna þess að lítið samráð og samvinna virðist hafi verið á milli hins opinbera og bankanna. Það má taka undir þau orð Sigurðar að það er sorglegt hvernig er komið fyrir íslenska fjármálakerfinu og öllu því hæfa fólki sem var þar áður. Eftir að hafa fylgst með þessu utan frá í gegnum fjölmiðlana þá var manni ljóst að menn misstu tökin á atburðarrásinni, sérstaklega eftir að menn létu Glitni falla. Flestir sem starfa í fjármálaheiminum og hafa eitthvað vit þekkja þá staðreynd að fall eins banka hefur ruðningsáhrif hjá öðrum bankastofnunum og fyrirtækjum í því ríki.

Ég tek ofan hattinn fyrir Sigurði sem að viðurkennir að hann hafi brugðist. Það er ekkert að því að menn viðurkenni mistök sín og iðrist þess að hafa ekki undirbúið sig betur. Það mættu margir fylgja fordæmi Sigurðar og viðurkenna sín mistök og axla sína ábyrgð eins og hann hefur gert nú.

Það er ljóst að menn í forystusveit íslenskra stjórnmála, hvar á velli sem þeir standa, verða nú að girða í brók og verja íslenska hagsmuni í Bretlandi. Það er krafa að Ísland sæki rétt sinn gagnvart breska ríkinu.

Talaði við Hollending undir lok dagsins í gær og hann fór að spyrja um endinguna Thorsteinsson og ég tjáði honum uppruna minn stoltur en sagði jafnramt í gríni að ég gæti enn tekið við innlánum frá Hollandi...NICESAVE... það varð mikill hlátur og kvöddust við sem vinir eftir þetta samtal. Fólk sem er í samskiptum við erlenda aðila verður að nota tækifærið og koma íslenskum hagsmunum í sviðsljósið á jákvæðan hátt.

 

 

 

Gullkorn af heimasíðu ráðherra sem nú er lokuð og verið er að endurskoða

Björgvin Guðni Sigurðsson(Verið er að endurskoða og breyta vefsvæðinu bjorgvin.is)

Þessi pistill að neðan á svo sannarlega erindi til þeirra sem vilja vera upplýstir. Í þessum pistli er vitnað til erlendra aðila sem sögðu að íslenska bankakerfið yrði ekki til eftir nokkra mánuði. Það er eins og menn hafi vaknað upp við vondan draum og saga H.C. Andersen um ,,Nýju fötin keisarans'' á vel við. Það er eins og allir hafa séð sannleikann en þeir sem stóðu hvað næst sáu ekkert og vildu ekkert af staðreyndunum vita. Hvað veit ég svo sem en pisitillinn er hérna að neðan og veitir góða innsýn inn í það sem menn voru að hugsa í byrjun ágúst mánaðar og er eign ráðherra.

,,5. ágúst 2008 Útrás og árangur bankanna

 

Þegar KB banki opnaði útibú í Lúxemborg fyrir nokkrum árum óraði líklega engan fyrir því hve vel íslensku fjármálafyrirtækjunum ætti eftir að ganga við að hasla sér völl á erlendri grundu. Ævintýralega vel er kannski rétta orðið yfir það. Kjarkur, þor og góð þekking íslensku útrásarmannanna skilaði meiri árangri hraðar við fjárfestingar erlendis en hægt var að sjá fyrir og víkingurinn hefur vakið athygli á alþjóðavísu. Ekki síst þegar lagt er saman við aðra útrás Íslendinga erlendis í verslun, iðnaði og þjónustu ýmiskonar.

Auðvitað skortir ekki úrtölur eða þá sem telja sig knúna til að tala útrás og fjárfestingarævintýri Íslendinga erlendis niður. Þannig eru nú hlutirnir einu sinni og því er það mikilvægt nú þegar hægir tímabundið á útrásinni vegna þrenginga á erlendum mörkuðum að halda frábærum árangri þessara flaggskipa atvinnulífsins okkar ríkulega til haga. Þetta eru okkar voldugustu fyrirtæki og nokkrar af helstu undirstöðum efnahagskerfis okkar til lengri tíma.

Í árslok 2006 má ætla að hlutdeild fjármálafyrirtækja hafi numið um 10% af landsframleiðslu og verðmæti útflutnings þekkingar og þjónustu um 60 milljörðum. Í fyrra komu 52% af tekjum viðskiptabankanna erlendis frá og þótt erlendar tekjur vátryggingafélaga séu enn ekki svipur hjá sjón miðað við viðskiptabankanna stefnir þróunin þar í sömu átt. Þessar staðreyndir sýna svo ekki verður um villst að útrás fjármálageirans hefur orðið afgerandi þýðingu í okkar efnahagslífi.

Íslensku bankarnir hafa sums staðar sætt nokkurri gagnrýni undanfarið erlendis. Sérstaklega fyrir að vera ekki nógu burðugir og um of háðir skammtímafjármögnun. Um forsendur gagnrýninnar sem skapaðist vorið 2006 hefur verið fjallað um rækilega, meðal annars af Fredirik Mishkin og Tryggva Þór Herbertssyni. Niðurstaðan er sú að gagnrýnin var að verulegu leiti tilhæfulaus. Hinsvegar var ljóst að bankarnir þyrftu að fjármagna sig betur og til lengri tíma og að koma þyrfti betur á framfæri upplýsingum um rekstur þeirra

Samskonar gagnrýnir skýtur upp kollinum á nú í kjölfar þeirrar lausafjárkreppu sem kennd er við undirmálslán. Hún er þó ekki einskorðuð við íslenska banka, þar sem vandinn er alþjóðlegur.

Athygli vekur þó að háværasta gagnrýnin kemur frá samkeppnisaðilum bankanna á erlendum vettvangi. Löngum hafa sérfræðingar Danske bank haft horni síðu íslensku bankanna en fyrir skemmstu bættust Finnskir bankamenn í “grátkórinn”.

Aðstoðarmenn Nordea í Finnlandi, Markku Pohojla, gefur til dæmis opinberlega í skyn að íslensku bankarnir munu fljótlega lenda í miklum vandræðum. Hann gengur jafnvel svo langt að gera því skóna að íslensku bankarnir verði ekki til staðar eftir nokkra mánuði. Þessi stóru orð finnska bankamannsins byggja ekki á neinni greiningu á íslensku bönkunum. Nýleg ítarleg úttekt á stöðu þeirra og íslenska fjármálakerfisins alls, eftir þá Friðrik Má Baldursson og Richard Portes, gefur til að mynda ástæðu til að ætla að staðan tiltölulega góð í alþjóðlegu tilliti.

Gagnrýnin hlýtur því að skoðast í því samhengi að a.m.k. tveir íslenskir bankar, Glitnir og Kaupþing, hafa hafi sókn inn á markað fyrir sparifé í Finnlandi, með svipuðum hætti og Landsbankinn hefur áður gert í Bretlandi. Þessi markaðssókn kemur sér vitanlega illa fyrir Nordea sem til þessa hefur ekki treyst sér til að bjóða jafn góð kjör og íslensku bankarnir bjóða.

Ásakanir þessar eru alvarlegar þar sem þær beinast einnig að íslenskum eftirlitsaðilum, sérstaklega Fjármálaeftirlitinu en einnig að hluta Seðlabankanum. Ítarleg greining þessara tveggja lykilstofnanna gefa ekkert annað til kynna en að íslensku bankakerfið sé mjög stöndugt.

Í ofanálag eru innlán Finna í íslenskum bönkum tryggð með innistæðutryggingum. Að því leiti til sem finnskar reglur þar að lútandi veita betri réttindi en íslenkar myndu bankar bæta tjón sparifjáreigenda ef svo ólíklega vildi til að einvherjir bankar kæmust í lausafjárskort. Því er rétt að halda því til haga sem rétt er þegar reynt er að kasta rýrð á fjármálastofnanir okkar þegar kreppir að.

Til að fara yfir stöðuna og til að efla samvinnu stjórnvalda og fjármálafyrirtækja um fjárfestingar erlendis mun Viðskiptaráðuneytið kalla til fundar með Samtökum fjármálafyrirtækja og Viðskiptaráðs í janúar. Ætlunin er að skapa varanlegan vettvang fyrir slíkt samstarf og verður janúarfundurinn fyrsta skrefið í þá átt.”

 

,,Hedge Fund Manager: Goodbye and F---- You''

Það eru fleiri og fleiri að koma fram og segja sína skoðun á því fjármálaumhverfi sem að hefur verið við lýði. Andrew Ladhe forstöðumaður vogunarsjóðs í Kaliforníuríki hefur sagt sitt síðasta og sent frá sér kveðjukossinn í eftirminnulegu bréfi. Það er greinilegt að samviskan nagar marga þessi dægrin annars er bréf Andrews hér að neðan og líka hér: http://www.portfolio.com/views/blogs/daily-brief/2008/10/17/hedge-fund-manager-goodbye-and-f-you 

 

Hedge Fund Manager: Goodbye and F---- You

From the Scorched Earth Files:

Andrew Lahde, manager of a small California hedge fund, Lahde Capital, burst into the spotlight last year after his one-year-old fund returned 866 percent betting against the subprime collapse.

Last month, he did the unthinkable -- he shut things down, claiming dealing with his bank counterparties had become too risky. Today, Lahde passed along his "goodbye" letter, a rollicking missive on everything from greed to economic philosophy. Enjoy.

Today I write not to gloat. Given the pain that nearly everyone is experiencing, that would be entirely inappropriate. Nor am I writing to make further predictions, as most of my forecasts in previous letters have unfolded or are in the process of unfolding. Instead, I am writing to say goodbye.

Recently, on the front page of Section C of the Wall Street Journal, a hedge fund manager who was also closing up shop (a $300 million fund), was quoted as saying, "What I have learned about the hedge fund business is that I hate it." I could not agree more with that statement. I was in this game for the money. The low hanging fruit, i.e. idiots whose parents paid for prep school, Yale, and then the Harvard MBA, was there for the taking. These people who were (often) truly not worthy of the education they received (or supposedly received) rose to the top of companies such as AIG, Bear Stearns and Lehman Brothers and all levels of our government. All of this behavior supporting the Aristocracy, only ended up making it easier for me to find people stupid enough to take the other side of my trades. God bless America.

There are far too many people for me to sincerely thank for my success. However, I do not want to sound like a Hollywood actor accepting an award. The money was reward enough. Furthermore, the endless list those deserving thanks know who they are.

I will no longer manage money for other people or institutions. I have enough of my own wealth to manage. Some people, who think they have arrived at a reasonable estimate of my net worth, might be surprised that I would call it quits with such a small war chest. That is fine; I am content with my rewards. Moreover, I will let others try to amass nine, ten or eleven figure net worths. Meanwhile, their lives suck. Appointments back to back, booked solid for the next three months, they look forward to their two week vacation in January during which they will likely be glued to their Blackberries or other such devices. What is the point? They will all be forgotten in fifty years anyway. Steve Balmer, Steven Cohen, and Larry Ellison will all be forgotten. I do not understand the legacy thing. Nearly everyone will be forgotten. Give up on leaving your mark. Throw the Blackberry away and enjoy life.

So this is it. With all due respect, I am dropping out. Please do not expect any type of reply to emails or voicemails within normal time frames or at all. Andy Springer and his company will be handling the dissolution of the fund. And don't worry about my employees, they were always employed by Mr. Springer's company and only one (who has been well-rewarded) will lose his job.

I have no interest in any deals in which anyone would like me to participate. I truly do not have a strong opinion about any market right now, other than to say that things will continue to get worse for some time, probably years. I am content sitting on the sidelines and waiting. After all, sitting and waiting is how we made money from the subprime debacle. I now have time to repair my health, which was destroyed by the stress I layered onto myself over the past two years, as well as my entire life -- where I had to compete for spaces in universities and graduate schools, jobs and assets under management -- with those who had all the advantages (rich parents) that I did not. May meritocracy be part of a new form of government, which needs to be established.

On the issue of the U.S. Government, I would like to make a modest proposal. First, I point out the obvious flaws, whereby legislation was repeatedly brought forth to Congress over the past eight years, which would have reigned in the predatory lending practices of now mostly defunct institutions. These institutions regularly filled the coffers of both parties in return for voting down all of this legislation designed to protect the common citizen. This is an outrage, yet no one seems to know or care about it. Since Thomas Jefferson and Adam Smith passed, I would argue that there has been a dearth of worthy philosophers in this country, at least ones focused on improving government. Capitalism worked for two hundred years, but times change, and systems become corrupt. George Soros, a man of staggering wealth, has stated that he would like to be remembered as a philosopher. My suggestion is that this great man start and sponsor a forum for great minds to come together to create a new system of government that truly represents the common man's interest, while at the same time creating rewards great enough to attract the best and brightest minds to serve in government roles without having to rely on corruption to further their interests or lifestyles. This forum could be similar to the one used to create the operating system, Linux, which competes with Microsoft's near monopoly. I believe there is an answer, but for now the system is clearly broken.

Lastly, while I still have an audience, I would like to bring attention to an alternative food and energy source. You won't see it included in BP's, "Feel good. We are working on sustainable solutions," television commercials, nor is it mentioned in ADM's similar commercials. But hemp has been used for at least 5,000 years for cloth and food, as well as just about everything that is produced from petroleum products. Hemp is not marijuana and vice versa. Hemp is the male plant and it grows like a weed, hence the slang term. The original American flag was made of hemp fiber and our Constitution was printed on paper made of hemp. It was used as recently as World War II by the U.S. Government, and then promptly made illegal after the war was won. At a time when rhetoric is flying about becoming more self-sufficient in terms of energy, why is it illegal to grow this plant in this country? Ah, the female. The evil female plant -- marijuana. It gets you high, it makes you laugh, it does not produce a hangover. Unlike alcohol, it does not result in bar fights or wife beating. So, why is this innocuous plant illegal? Is it a gateway drug? No, that would be alcohol, which is so heavily advertised in this country. My only conclusion as to why it is illegal, is that Corporate America, which owns Congress, would rather sell you Paxil, Zoloft, Xanax and other additive drugs, than allow you to grow a plant in your home without some of the profits going into their coffers. This policy is ludicrous. It has surely contributed to our dependency on foreign energy sources. Our policies have other countries literally laughing at our stupidity, most notably Canada, as well as several European nations (both Eastern and Western). You would not know this by paying attention to U.S. media sources though, as they tend not to elaborate on who is laughing at the United States this week. Please people, let's stop the rhetoric and start thinking about how we can truly become self-sufficient.

With that I say good-bye and good luck.

All the best,

Andrew Lahde

Að koma á utanríkisverslun að nýju

Það má segja að Ísland sé orðið einangrað og það sést best á því að hér hefur verið komið á skömmtunarkerfi með gjaldeyri sem að tekur mið af núverandi gjaldeyrisþurrð, svo hitt að trúverðugleikinn á íslenskt hagkerfi er lítill um þessar mundir. Það skiptir höfuðmáli á að koma gjaldeyriskerfinu í gang því hver dagur án virks gjaldeyrismarkaðar er dýrmætur í þeirri stöðu sem við erum í núna. Hundruð milljarða hafa brunnið upp með þjóðnýtingu bankanna eins og hefur komið fram í fréttum. Ef að frjálst flæði fjármagns, vöru og þjónustu kemst ekki á, þá þurfum við ekki að bíða lengi eftir því að það litla traust sem að menn hafa á íslenskum fyrirtækjum hverfi ekki alveg.

Neikvæð áhrif á þjóðnýtingu bankanna mun meðal annars birtast í því að íslensk fyrirtæki munu þurfa að fjármagna sig á nýjan hátt og það mun hafa áhrif á viðskiptaumhverfið og hag hins almenna borgara. Það er einnig áhyggjuefni að skuldsetning íslenskra fyrirtækja og heimila er mikil og það eykur enn á óvissuna.

Því lengur sem að óvissa ríkir þeim mun líklegra er að minna fáist fyrir eignir bankanna og það er mikilvægt að stjórnvöld komi með skýrar og afgerandi aðgerðir til þess að skapa ró og jafnframt trú á íslensku hagkerfi. Íslensk fyrirtæki og íslenskur almenningur þarf að geta staðið við skuldbindingar sínar í útlöndum til þess að geta viðhaldið orðspori sínu í viðskiptum og það getur ekki beðið lengur að óheftum gjaldeyrisviðskiptum verði komið á aftur.

Svona er lífið sagði Viðskiptaráðherra!

 

Það er ljóst að Viðskiptaráðherra sem fagráðherra viðskipta á Íslandi ber hvað mesta ábyrgð á fjármálamarkaðnum og því umhverfi sem að hann starfar eftir. Undir ráðuneytið heyrir Fjármálaeftirlitið og aðrar undirstofnanir sem að fara samkvæmt skipulagslegum markmiðum sínum með eftirlit á fjármálamarkaði. Það er réttmætt að spyrja hver sé ábyrgð Viðskiptaráðherra sem fagráðherra á ástandinu.

Hvað sem öllu tali líður þá voru orð Viðskiptaráðherra þessi þegar að hann tók við starfinu:

,,Það kom mér ánægjulega á óvart að fá í minn hlut viðskiptaráðuneytið. Auðvitað eru það tímamót á ferli hvers stjórnmálamanns að taka við ráðherraembætti og ekki óraði mig fyrir því að ég yrði í þeirri stöðu 36 ára gamall en svona er lífið. Nú taka við nýjir tímar og ný og spennandi verkefni.

Viðskiptaráðuneytið er eitt af atvinnuvegaráðuneytunum og undir það falla samkeppnismál, neytendamál og öll fjármálastarfsemin í landinu. Útrás fjármálafyrirtækjanna sem nú skaffar í kassann stóran hluta af tekjum ríkissjóðs og starfsemi bankanna almennt. Nú er þessu ráðuneyti gert hærra undir höfði enda hefur fjármálastarfsemi og mikilvægi samkeppnismála vaxið hratt og örugglega á fáum árum. Nú er tækifæri til þess að efla rammann utan um þessa starfsemi verulega og auka ábata samfélagsins af útrás fjármálafyrirtækja. Sem er einstök.Um leið þarf að skerpa á ábyrgð og skyldum slíkra fyrirtækja við samfélagið. Sanngjarnt hlutfall réttinda og skyldna.Nú er að setja sig vel inn í málin og ná utan um málaflokkinn á næstu vikum og mánuðum. Og fá gott fólk með í föruneytið.

Meira um stóru verkefnin síðar.”

Ekki ætla ég mér að segja að Viðskiptaráðherra hafi mistekist eða gera þá kröfu um að hann segi af sér, það verður hann sjálfur að gera upp við sem og aðrir embættismenn sem að liggja undir ámæli. Þegar að verkefni Viðskiptaráðuneytsins eru skoðuð þá er það ljóst að þar er ábyrgðin mikil og ljóst að úr því ráðuneyti geta fáir slegið sig til riddara á núverandi ástandi - Ummælin SVONA ER LÍFIÐ fá núna nýja merkingu!

 

Tjaldið er fallið nýjir leikendur stíga á sviðið

Það er ljóst að sl. vika hefur verið með þeim viðburðaríkari í sögu þjóðar okkar. Tjaldið er fallið og sýningin er búin hjá sumum leikendum á meðan nýjir leikendur búa sig undir að stíga inn á sviðið. Milljarða eignir fyrirtækja og einstakling virðast hafa farið fyrir lítið að því er virðist. Á komandi mánuðum munum við upplifa það að ríkissjóður mun safna auknum skuldum, heimilin munu þurfa að aðlaga sig að nýjum veruleika, og það verður erfitt hjá flestum. Við höfum glutrað niður tækifærum til þess að búa enn betur í haginn fyrir land og þjóð, en okkur skorti fyrirhyggju og ráðdeild þegar mest reið á.

Enginn veit hvaðan stormurinn kemur eða hvert hann fer, en svo mikið er víst að hann eyrir engu og leggur stundum stór og sterk eikartré eins og ekkert sé. Það er nú einu sinni svo að við getum ekki alltaf búist við því að rekstur fyrirtækja og líf einstaklinga gangi eftir beinum og breiðum vegi. Fjármálamarkaðurinn virtist á tímabili lúta því lögmáli að hlutabréf gætu einungis hækkað og við slíkar aðstæður fyllast menn eðlilega bjartsýni, stundum úr hófi fram. Margur hefur án efa fengið það á tilfinninguna að hagkerfið væri hægt að túlka í línuriti sem að lægi aðeins upp á við. Þjóð sem að venst á slíkt hugarfar, og gengur að því sem gefnu, að dagurinn á morgunn verði enn betri en dagurinn í dag á ekki von á góðu, sérstaklega á viðkvæmum fjármálamarkaði þar sem að hlutirnir gerast hratt. Ásættanlegur hagnaður varð að víkja fyrir ofurhagnaði og áhættan tók völdin hjá flestum enda góðærið endalaust að því er virtist.

Það er ljóst að íslenska hagkerfið hefur ekki verið í jafnvægi í allnokkurn tíma og hagstjórnartækin virðast ekki hafa virkað sem skyldi. Helstu þátttakendur í kerfinu hafa brugðist. Almenningur hefur tekið of mikið að láni til þess að fjármagna neyslu og kaup á nýju húsnæði. Fyrirtækin hafa þanist út og lagt í miklar fjárfestingar og útrás, og bankarnir hafa gengið á undan með því að dæla inn ódýru lánsfé og ríkisvaldið og eftirlitsstofnanir þess hafa ekki náð að túlka neikvæð skilaboð markaðarins í tíma. Kannski er best að segja að við vorum með góð spil á hendi en útspilið var slæmt og því fór sem fór þ.e. stjórnmálin tóku völdin af markaðnum og þá koma upp aðstæður þar sem ekki er lengur hægt að leysa á einfaldan hátt. Við misstum af Olsen og fengum í staðinn á okkur Olsen Olsen!

Neikvæð viðbrögð frá hinum frjálsa markaði leiða oftast til uppstokkunar þar sem að nýju jafnvægisástandi er komið á í hagkerfinu og slakinn lagfærður. Oftast hafa þessi neikvæðu viðbrögð markaðarins náð að leiðrétta ástandið, t.d. hefur hátt olíuverð leitt til minni aksturs hjá almenningi og háir vextir minnkað eftirspurnina eftir lánum svo dæmi séu tekin. Almenningur lagar sig oftast að því ástandi sem skapast og neikvæðu efnahagsáhrifin þurfa í fyrstu ekki að vera neikvæð þar sem að í kjölfarið fylgir nýtt hugfar, annað neyslumynstur og nýjar lausnir markaðsaðila við ástandinu. Í efnahagslegu tilliti er það kaldur veruleikinn sem að bítur best og virkar.  Sá raunveruleiki sem að við stöndum frammi fyrir nú, þar sem skipið hefur tekið niðri, og björgunarbátarnir bíða þess að verða settir út ef með þarf er af öðrum toga og afurð alþjóðlegarar fjármálakreppu sem hefur sent neikvæð viðbrögð út á markaðinn í allnokkurn tíma án þess að til þess bærir aðilar hafi tekið nægjanlegt mark á því.

Kannski segir yfirlýsing Björgúlfs Guðmundssonar allt sem segja þarf.

,,Hin skyndilegu veðrabrigði, sem urðu við yfirtöku ríkisins á Glitni í síðustu viku komu okkur gjörsamlega í opna skjöldu. Sömuleiðis varð undrun okkar ekki minni, þegar við urðum þess áskynja, að yfirvöld sýndu lítinn vilja í verki til að leita viðskiptalegra lausna líkt og gerist með nágrannaþjóðum okkar, sem einnig glíma við áhrif lausafjárkreppunnar í heiminum. Það bíður framtíðar að átta sig á hvernig staðið var að þessum afdrifríku inngripum ríkisvaldsins í íslenskt athafna- og viðskiptalíf. Á þessari stundu vil ég ekki segja meira um atburði síðustu daga.''

Tjaldið er fallið í bili en það mun taka við ný sýning en það er rétt að spyrja hvað höfum við lært og hvað munum við gera í framhaldinu? Varð andvaraleysi bankakerfinu að falli eða fóru menn hreinlega á taugum? Hefðum við getað lágmarkað tapið með því  að fara öðruvísi að? Hverjir bera ábyrgð? Hverjar voru og eru skyldur eftirlitsstofnana Ríkisins og afhverju gripu þær ekki inn í atburðarrásina fyrr? Af hverju var skýrslum stungið undir stól of hverjir fengu aðgang að skýrslum um slæma stöðu bankanna eins og sagt var frá í fréttum í gær? Hver ber ábyrgð á slíku? Við þurfum að gefa þessu tíma og draga fram í dagsljósið hinn stóra sannleika svo við getum lært af mistökunum.

Það er ljóst að kauphallarviðskipti verða nú svipur á sjón og ríkið verður stóri gerandinn á markaðnum fyrst um sinn. Það er hins vegar eðlileg krafa að nýjir aðilar komi að borðinu og fjármálakerfið verði endurreist hið fyrsta svo að efla megi tiltrú almennings og fyrirtækja á framtíðinni.

Af blautri tusku

Það er ljóst að þær hamfarir sem að nú ganga yfir íslenskt fjármálakerfi eru ekki einskorðaðar við Ísland. Það er ábyrgðarleysi að vissir stjórnmálamenn komi nú fram og tali niður til hluthafa og sparifjáreigenda í þessum fyrirtækjum og geri lítið úr fyrirtækjum og almenningi sem á nú um þungt að binda. Það er ljóst að sá málflutningur er hreint ömurlegur og skoðast slík ummæli sem blaut tuska framan í fjárfesta og fjölskyldur sem margar hverjar hafa jafnvel tapað stórum hluta af sparnaði sínum. Er það ekki barnalegt að koma fram og segja að nú hafi einkavinavæðingin komið í bakið á mönnum. Slíkur málflutningur á ekkert skylt inn í umræðuna um fyrirtæki sem veita þúsundum launþega atvinnu og hafa að auki skilað verulegum skattekjum í gegnum tíðina. Þessar hamfarir sá engin fyrir og sérstaklega ekki áhrif á þeirri stærðargráðu sem nú er orðin og enginn getur slegið sig til riddara í slíku ástandi.

Það er ljóst að miðað við yfirlýsingar núverandi stjórnarformanns Glitnis að bankinn hafi verið með 200 milljarða í eigin fé og að auki með gott eignasafn þá má kannski spyrja hver sé staða annara fjármálastofnana? Eru þær að komast í þrot?